Barış istiyoruz, savaşmak istemiyoruz, savaş ölüm getiriyor, oysa biz yaşamak istiyoruz...
PUSLU bir pazartesi gününün sabahında, denizin kenarında uyanıp, "geleceğim, geliyorum" diyen yağmura, Antalya'dan çıkıp Korkuteli'ne doğru Torosları tırmanırken yakalandım.
Olsun! Kaloriferi yanıyor. Arabanın içi sıcak. Ben iyi giyimliyim. Üşümüyorum. Ama yalnız "soğuktan üşünmüyor ki!"
Çünkü soğuğu kıran yalnız "ısı" değil. Bir de "insan sıcağı" gerekli.
Onu Tahtalıbeli'ni, sonra da Korkuteli'nin geçip görüntüyü tüm ihtişamıyla "yayla"lar doldururken, bir mola yerinde buluyorum.
* * *
Oranın adı "umut çeşmesi".
"Yol'cu"yu park ederken tabelayı okuyorum ve "Ne çok gereksinmemiz var bu günlerde �muda' " diye düşünüyorum!
Gerçekten de öyle:
Var olmak için en önemli gereksinmemiz bu. Hem kişisel, hem toplumsal, hem de ülke ve dünya olarak "umuda gereksinmemiz" var.
Her birimizin ya da hepimizin umut ettiği şey farklı... Önceliği farklı...
Ama say denilse şunlarda buluşabilir herkes.
Küresel ısınmanın sonucu ortaya çıkan, şu sıralarda yaşadığımız seller ve benzeri afetlerle karşılaşmamayı "umut edenler" var...
İçinde yaşadığımız ve her gün daha hızla kirletip tükettiğimiz doğanın varlığını sürdürmesini "umut edenler" var...
Çok yakında olacağı söylenen büyük bir depremin yaşanmamasını "umut edenler" var...
İnsanın varlığını ortadan kaldıracak dereceye varan ekonomik ve sosyal düzenlemelerin durmasını "umut edenler" var...
Ama en çok da coğrafya olarak hemen dibimizde, hatta içimizde; zaman olarak ise hemen yakınımızda, belki yarın çıkacak bir çatışmanın yaşanmamasını "umut edenler" var.
* * *
Tüm insanlığın dostça, kardeşçe ve barış içinde yaşaması için gereksinmemiz var bu "son" umuda...
En çok kadınlar, analar, eşler, sevgililer, kız kardeşler, kız çocuklar "umut ediyor"lar, dillendiriyorlar bunu. En çok onların sesi çıkıyor...
Erkeklerin bir çoğu aynı umudu içlerinde duysalar da daha az ve daha kısık sesle ifade ediyorlar ne yazık ki...
Hatta bazıları "ölümleri kutsuyor, yüceltiyor"...
Oysa ölenler geri gelmiyor... Oysa ölümler barışı değil savaşa çağrı yapıyor... Oysa "göze göz" körleştiriyor insanlığı... Barışı ve barış umudunu görmeyi engelliyor...
* * *
Boş bir umut değil bu. Olanı biteni görmekten, olacağı tahmin etmekten kaynaklanan bilinçli bir istemin ifadesi...
Duyan var mıdır, duyanlar hep birlikte ifade ederek talep ederler mi bilmiyorum.
Ama benim de tek isteğim bu...
İşte itiraf ediyorum: Çünkü "korkuyorum"...
İnsanların ve insanlığın "yok" olmasından korkuyorum...
* * *
İşte bu minvalde bir sohbetin kapısı, önce sıcak bir çay ve ardından bir "merhaba" ile başlıyor oradakilerle...
Onlara söylediğimi bir de burada söyleyeyim: "Merhaba"nın anlamı "benden sana zarar gelmez!"
"Bak ellerimi uzatıyorum sana, tut, yokla; elimde bir silah, sana zarar verecek bir şey yok" anlamına gelen tokalaşma şeklinde bir temasla sürüyor "merhaba".
Artık "dostuz". Artık "aramızda, savaş, birbirimize yönelik bir kötülük olamaz" diyoruz oradakilerle birbirimizin ellerini tutup sıkarak.
Sohbetin devamı "umut çeşmesi"nin olan bu pınardan akan "soğuk" suyu üzerine. Adının neden "umut çeşmesi" olduğu üzerine... Öğreniyorum.
Dediğim gibi herkesin umudu farklı... Bu çeşmeye bu adı koyanlarınki de farklı... Benim aklıma gelenlere benzemiyor.
Ama onların umudunun öyle olması benim umutlarımın böyle olmasını engellemiyor.
* * *
Dağın böğründen neredeyse fışkırarak akan, "umut çeşmesi"nin soğuk suyuyla yüzümü yıkıyorum.
Bıçak kesiği gibi yanıyor ellerim yüzüm.
"Umut etmenin de bir bedeli var!"
Olsun.
Kana kana içiyorum. Çünkü "umudun çoğalmasını, güçlenmesini" istiyorum.
İçmekle kalmıyor, arabadaki kapları da dolduruyorum.
Dağıtacağım onları herkese.
Yayacağım. Herkese birer bardak verip içireceğim.
Kendi umudumu anlatacağım.
Aynı umutta birleşmeyi isteyeceğim onlardan.
Çünkü "umudun bitmemesi" gerekiyor.
Çünkü "umut eden"lerin çoğalması ve güçlenmesi gerekiyor.
24/11/2007
24 Kasım 2007 Cumartesi
23 Kasım 2007 Cuma
Bıraktığım yerden "devam"
Puslu bir pazartesi gününün sabahında, denizin kenarında uyanıp, "geleceğim, geliyorum" diyen yağmura, Antalya'dan çıkıp Korkuteli'ne doğru tırmanırken yakalanmak.
Olsun!
Kaloriferi yanıyor. Arabanın içi sıcak. Ben iyi giyimliyim. Üşümüyorum.
Ama yalnız "soğuktan üşünmüyor ki!"
Önce Tahtalıbeli'ni, sonra Korkuteli'nin geçip görüntüyü tüm ihtişamıyla "yayla"lar doldururken, bir mola yerinde duruyorum.
Adı "umut çeşmesi".
Ne çok gereksinmemiz var bu günlerde "umuda!"
Önce sıcak bir çay ve "merhaba" ile başlıyor mola. Sonra adı "umut çeşmesi" olan bu pınardan akan "soğuk" suyu çayın üzerine içiyorum. İçmekle kalmıyor, kaplarımı da dolduruyorum. Çünkü "umudun bitmemesi" gerekiyor.
Denizli'ye doğru ilerlerken Çavdır yolunda "Çomaklıbel Geçidi"nin yükseklik tabelası 1460'ı gösteriyor.
Yağmur aralıklarla sürüyor. Çavdır'da web sayfamı güncellemem, bunun için bir internet kafe arıyorum, yağmurun altında. Buluyorum. Ama kafenin bilgisayarına taktığım taşınır diskimle güncellemeyi yapamıyorum.
Fırından yeni çıkmış bir sıcak ekmek alıp yola devam ediyorum.
Zaman öğleni geçiyor ve yavaş yavaş akşama dönüyor. Yağmur kısa bir ara veriyor. Acıpayam'ın kenarından geçiyorum. Serinhisar'ın çarşısından geçerken yine hızlanıyor. Ama bir uçtan bir uca bu eski ilçeyi geçerken gözlerimle "serin hisar"ın nerede olduğunu arıyor ama göremiyorum. Sonra bir iniş başlıyor. Tavas yol ayrımından Denizli'ye doğru sapıyorum.
Denizli'de yine il merkezinin ortasından geçen caddeyi bir uçtan bir uca geçiyor, bir tur attıktan sonra ara sokaklardan sanki bilirmişim gibi belediyenin arkasında 24 saat açık bir otopark buluyorum. Otoparkın bekçisine "birkaç gün kalacağım" diyorum. Anlaşıyoruz. Arabayı bırakıyorum.
İlk iş web sayfası, sonra da bilgi toplamak ve mesajlaşmak. Hepsini yapıyorum. Bir rastlantı; Ticaret Odası'nın alt katındaki sergi salonunda Denizlili muhabir Muhammet Karaçay'ın, mesleğinin 25. Yılı nedeniyle açtığı bir “Haber Fotoğrafları Sergisi” var. Onun açılışından biraz önce orayı buluyorum. Bir göz atıyorum. Karaçay'la "merhabalaşıp" kokteyl faslına kalmadan birkaç fotoğraf çekip çıkıyorum. Bu rastlantı sonradan Bizim gazete'de bir habere dönüşüyor.
Denizli'deki programım iyi başlıyor. Önceden programladığım ziyaretlerimi yapıyorum. Bir dolu arkadaş ve dostla buluşuyor, konuşuyor, dertleşiyorum. Çünkü o sırada "11. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi" sürüyor. Biraz bilgi tazelemesi, biraz sağlık politikası, çokça da "ne olacak bu memleketin hali" muhabbeti.
Ne yapalım; "olmazsa olmaz" olacak. Oluyor.
Ama güzel buluşmalar, tanışmalar, geleceğe yönelik işlere "kapı açan" programlar da gerçekleşiyor. Çünkü bu yolculuk çok amaçlı bir yolculuk. Daha bitmedi, devamı var.
Denizli'de "Hasta Hakları Örgütlenmesi" için bağlantılar tamam ama somut ürün o hafta içinde çıkmıyor. Bazı engeller, bazı kaygılar var. Daha doğrusu ilgilisi olanlar henüz hazır değil. Erteliyoruz.
Kongre de bitince orada kalmanın anlamı kalmıyor.
Cuma öğleden sonra "Yol'cu" yeniden yola düşüyor.
Denizli'den sonra Bozkurt ve Çardak'tan geçiyorum sırayla. İkincisi "Acıgöl"ün kenarında. Gölün "aynası" parlıyor ama artık suları çekilmiş. Bir çorak ova gibi görünüyor hemen yolun sağında. Devam ediyorum. Dazkırı'yı, Evciler Sapağını geçip akşam olmadan Dinar'a varıyorum.
Daha önce burada bir gece kalmıştım. Bir kaplıca vardı. Onu arıyorum. Bulamıyorum. Soruyorum; "Yok" diyorlar. Sandıklı'ya gitmek gerekiyor. yaklaşık 50 km.. Havanın kararmasına daha bir saat var. "Rahat rahat giderim" diyorum. Gidemiyorum. Çünkü yol yapımı var ve araçlara kontollü olarak yol veriliyor. Akşam geceye dönüyor. Gece araba kullanmak istemiyorum. Yolun tam kesildiği yerde bir kamyoncu konağı var. Yaklaşık 100 metre ter yoldan gidiyor arabayı oraya çekiyor, mola yerinin sahibine "burada kalacağım" diyorum. "Başım gözüm üstüne" diyor. "Elektrik istiyorum" diyorum. "Olur" diyor. Veriyor. Hanımının yaptığı gözlemeden yiyorum. İki büyük bardak çay içiyorum. Dışarısı artık soğuk ama elektrik olduğu için artık arabanın içi sıcak. Okuyor, yazıyorum.
Sabah erken kalkıyorum. Yol boş, yaklaşık yarım saatte Sandıklı'nın kaplıcalarında oluyorum. Sıcak kaplıcada bir sabah keyfi yapıyorum. Sonra önündeki parkta oturup gazeteye göz atıyor ve sıcak çayımı yudumluyorum. Belediye iyi bakmış, çevreyi güzel düzenlemiş. "Yol'cu"nun belleğine bir işaret koyuyorum.
Sonra kaplıcadan çıkıp Sandıklı'nın içinde küçük bir tur ve internet ziyareti yapıyorum. Arabamda yemeğimi yiyor yola devam ediyorum. Hedef Afyon. Çok sürmüyor. Saat 14.00 sularında oradayım. Burada bir "hekimi"n izini süreceğim. İzi buluyor ve bilgiyi alıyorum. Bu çalışma da BİA'da bir yazıya konu oluyor: "Dr. Mehmet Sadettin Aygen'i tanıyor musunuz?"
Çalışmadan sonra Afyon'un merkezinde turluyorum. Bir birayı hak ettim. Ama o ne; Afyon Merkez'de bir "Birahane" yok. Erteliyorum bu isteği ama bir "mim" de buraya koyuyorum. AKP'li Belediye Başkanı'na bu "mim" daha çok.
Geceyi bir sazlı sözlü ama içkisiz kafede ve ardından PTT'nin arkasındaki otoparka park ettiğim arabamda geçiriyorum.
Sabahında önce Afyon'un girişindeki alışveriş merkezlerinde geçiriyor, yola sonra düşüyorum. Bu arada arabanın yağına takviye yapıyorum.
Hedef Afyon'un "Çay" ilçesi. Bir sözüm var; şimdi burada kaymakamlık yapan Bozcaada'nın eski kaymakamı Bilal Bozdemir'e: "Bir 'Çay'ını içeceğim". İçiyorum. Sonra Eber Gölü'ne gidiyorum. Göl kaybolmuş. Çoğlığı kalmış yalnız. O da bir yazıya konu oluyor: "Yok olan bir gölün feryadını duyar mısınız?"
Gölü bulamadık, size onarılmış eski evleriyle bir eski "kasaba" göstereyim diyor Bolvadin. Hoşuma gidiyor. Bol bol fotoğraf çekiyorum. Akşam yine internet kafede başlıyor, belediye otoparkındaki arabanın içinde geceye kavuşuyor. Havanın soğukluğu çoğalıyor, hemen çözümler üretiyorum. Soğuk yok!
Ertesi gün 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı. Erken kalkıyorum ama Bolvadin'de "bayram"dan yana bir ses seda yok. Belki daha sonra olacak tören.
"Yol'cu" yolunda gerek. İstikamet Polatlı. Emirdağ'da epeydir kirlenen arabama temizleniyor. Sivrihisar'da bir küçük tur atıyor ve akşam olmadan Kral Midas'ın mezarı olduğu iddia edilen İskender'in düğümüğ çözdüğü Gordion'daki Kral Mezarı'nı bir kez daha görüyor ve bu kez "dijital makineyle" fotoğraflıyorum.
Polatlı hemen hiç belleğimde kalmamış. Bir küçük tur ve bu kez, Polatlı garının önündeki parka arabayı bırakıyorum. Bu akşam kendime "ziyafet" sözüm var. Bir meyhanede kendime rakı ısmarlıyorum. Mezeler her zamanki gibi. Arabaya geçmeden yine bir internet kafede mesajlara göz atıyorum.
İnternet önemli çünkü işleri ve yapacaklarımı onunla planlıyor, hazırlıkları onunla yapıyorum. Benden beklenen bir çok şeyi de onun aracılığıyla çözümlüyorum. "Keşke arabada olabilseydi" diyorum, her defasında. Ama maliyeti çok yüksek. Bir destek bulana kadar "internet kafeler" mekanım olmayı sürdürecek.
Ertesi gün rahatım. Saat 11'e doğru Polatlı'dan çıkıp öğlene doğru Ankara'ya varıyorum. Arabayı Maltepe'de bir otoparka bırakıyorum. 4 günlüğüne anlaşıyorum.
Sonra Ankara'da "Güz Fest"in müdavimi oluyorum. Ankapol sinemasında güzel filmler var. İki gün üstüste filmleri izliyorum. "Paris'te 2 Gün" çok güzel. Costa Gavras'ın "İtiraf"ı bir harika. Sonra bir güney amerikan filmi; "Satılık Aşk". O arada Fatih Akın'ın "Yaşamın Kıyısında" filmi de en azından "benim festivalimin" filmlerinden birisi oluyor.
Yalnız filmler yok tabi bu Ankara ziyaretinde. Ankara Barosu ve Ankara Hukuk Fakültesi'nin ortaklaşa düzenlediği "Sağlık Hukuku Kurultayı" var. İlk günün tamamını, ikinci günün ise yarısını izliyorum. Söylenecek, yazacak çok şey var. Sonraya bırakıyorum.
O arada bir akşam üzeri SSPS-OCU Oluşum Derneği'nden Ozan'ın annesi Gülsüm Çakır Özümok ve Seval'le buluşuyorum. Ozan üzerine, sağlık ortamı üzerine, hasta haklarıyla ilgili örgütlenmeler üzerine, insanlar ve insanlık üzerine, yaşam ve yaşamak üzerine uzun bir sohbet ediyoruz.
Ve 3-4 Kasım Cumartesi-Pazar Toplum Gönüllüleri'nin bir Konferansı var. Oraya çağrılıyım. "Üniversite Gençliği ve Sosyal Haklar Konferansı" iki gün sürüyor. İlk günü aynı zamanda Ankara'da "barış mitingi" var. İstanbul'dan ve diğer illerden gelen arkadaşlarla görüşme fırsatı doğuyor. Eskiden üyesi olduğum SES Bakırköy'den arkadaşlarımla uzun bir aradan sonra birlikte olmak çok güzel. Onları görünce seviniyorum.
Konferans pazar akşamı bitiyor. Sabahında yola düşüyorum. Bu kez geri gi,deceğim. Yüzümü batıya dönüyorum. Polatlı ve Sivrihisar'dan geçip akşama doğru Eskişehir'e varıyorum.
Burada iki etkinliği planlayacağım ve hazırlıklarını tamamlayacağım. Derneğin üye ve aktivistlerinden Av. Çiğdem bir çok işi üstleniyor.
Birlikte odaya gidiyoruz. Programı yapıyoruz. Aslında bir Hukukçu olan Barış Günaydın, Anadolu Ün. İletişim Fakültesi'nde yüksek lisans yapıyor. "Sağlık ve medya" toplantısının düzenlenmesi yanında, okulundaki habercilik dersi için bir program yapıyor. Hafta içinde perşembe günü 40 genç gazeteciye "sağlık haberciliği" anlatıyorum. Eskişehir Sağlık Hakkı ve Hasta Hakları Örügütlenmesi için, Sağlık Müdürlüğü'nde, SES'te ve diğer ilişkili kişilerle görüşüyor, programı ve hazırlıklarını tamamlıyoruz. Toplantılar bir sonraki hafta sonu olacak.
O zamana kadar sonraki faaliyet alanı olan Manisa'ya gitmeye karar veriyorum. Perşembe günü İletişim Fakültesi'ndeki dersten sonra, Anadolu Üniversitesi Rektörlüğü'nün restoranında hep birlikte yediğimiz öğlen yemeğinden sonra yola çıkıyorum.
Kütahya'ya girmeden devam ediyorum ve akşamı Çavdarhisar'da yapıyorum. Gece benzinciden aldığım elektrikle arabada geçiyor.
Cuma sabahı antik kent "Aizoni"yi fotoğraflayıp saat 15'de Manisa'da oluyorum.
Manisa SES'teki küçük toplantıyla hafta içinde yapacağımız temasları programlıyoruz, buradaki aktivistimiz SES eski yönetcisici Zeynel'le. Konaklama mekanım ise "Barış Alanı". Çok harika bir site. "Mustafa Pala'nın Eseri" diyebilirim. Elektriğim var. Kablosuz internetim var. Ortalık fırtına ve yağmurdan yıkılıyor ama bana değmiyor. Yaşam güzel. "Yol'cu"nun yolculuğu örgütlenerek sürüyor.
10.11.2007 (22.37)
Bu notları yazdıktan sonra 10 gün geçmiş. Ama bunları "Yol'cu"nun sayfasına o zaman yerleştirememiştim. Çünkü işin "örgütlenme" aşamasında olan biteni de yazmak istemiştim.
O haftanın dört günü neredeyse öğlen 12'den başlayarak akşam geç saatlere kadar her saat başına verilen randevularla dolu dolu geçti. "Sağlık"la ilgili olan tüm örgütlere gittik. Sonra Manisa'da belirli bir örgütlenme deneyimi olan ve sağlık alanında da "hizmetten yararlanan" sıfatıyla taraf olan örgütlerin temsilcilerine ulaştık. Topluma doğrudan ulaşmak için de "yerel medya"yı ziyaret ettik. Üç ayrı koldan yapılan bu çalışma sonucunda genel olarak konunun sahiplenildiğini fark ettik. Aslında bu konuda daha önce Zeynel Kaplan'ın gerçekleştirdiği çalışmaların büyük yararı olduuğunu gördük.
Perşembe günü akşamına kadar yaptığımız temasların sonucunu sonraki salı günü almak üzere cuma sabahı Manisa'dan ayrıldım.
Bu kez "Yol'cu"yu almadan trenle gittim Eskişehir'e. 10 saatlik yavaş ama okuyarak geçen hoş bir yolculuk oldu. Hava güzeldi ve trenin güzergahı "doğayla içiçe"ydi. Gözün değdiği yerlerde egemen renk "yeşil", biraz da "kahverengi"ydi. Neredeyse köy istasyonlarında bile durarak Balıkesir-Kütahya üzerinden Eskişehir'e vardım.
Garda beni karşılayan Av. Çiğdem beni Anadolu Üniversitesi'nin Anadolu Oteli'ne götürdü.
Beş yıldızlı bir otel düzeyindeki bu otel aslında öğrencilerin hizmet verdiği bir uygulama oteliydi.
Hemen yakındaki "Taş bina" da güzel bir akşam yemeği, iki bardak bira ve sonrasında Hukuk Fakültesi'nin eski dekanı ve eşinin de katıldığı hoş bir sohbetle tamamlandı gece.
Ertesi günü Eskişehir'deki "Sağlık Hakkı ve Hasta Hakları Derneği" oluşumunun kuruluş toplantısını yaptık. Biraz hazırlık, biraz bekleme, biraz gecikmeyle yaklaşık 30 kişinin katıldığı güzel ve etkili bir toplantı oldu.
Sonunda bu şehirdeki örgütlenme etkinliğimizin "ilk aşaması"nı tamamlamış olduk. Kurucu üyeler belirlendi ve bürokratik işlemler için hazırlıklara başlandı.
Üzerimdeki yükün yarısı kalkmıştı. İkinci yarısı da "pazar" günü kalktı.
Sabah "Odunpazarı"ndaki eski evlerden birisinde Sevgili Eriş Bilaloğlu'nun da katılımıyla yaptığımız kahvaltının ardından saat 13.30'da Çağdaş Gazeteciler Derneği Başkanı Ahmet Abakay'ın ve Eskişehir'de hem derneğe hem de bu faaliyete katkıda bulunan aslında bir avukat olan ama "medya hukuku" konusunda kariyer yapan Sevgili Barış Günaydın'ın da katıldığı, başlangıcı kalabalık, sonrası biz bize bir panel gerçekleştirdik, "sağlık medyası" üzerine. En kalabalık olduğu anda sayımız yirmiyi biraz geçiyordu. Ardından yapılan güzel bir sohbetle noktalandı etkinlik. Haberleri ertesi günü yayın organlarında yer aldı.
O gece ben de yine trenle Manisa'ya doğru yeniden yola çıktım . Sabah saat 7'de trenden inip "Yol'cu"ya kavuştum. 2 Günlük ayrılıktan sonra evine kavuşmak gibiydi.
O gün ve sonraki gün yine birkaç ziyaret ve temas vardı. Salı günü akşamı Eğitim-Sen'in toplantı salonunda toplanan yine 30'a yakın insanın katıldığı bir toplantıyla Manisa'da da "Sağlık Hakkı ve Hasta Hakları Derneği"nin kuruluşu için ortak karara vardık ve çalışmalara başladık. Bunun sonucunun da düşündüğümüz gibi olması bizi sevindirdi. Son söz "herkese kolay gelsin ve yararlı olsun"du.
Evet birazdan "Yol'cu"yu yine bırakıp otobüsle İstanbul'a doğru yola çıkacağım. İstanbul'dan ayrılışımın üzerinden tam bir 45 gün geçti. İnsan yaşamında pek uzun olmayan bir süre belki. Ama içi dolu olunca sanki yıllar olmuş gibi geliyor.
Aslında yolculuk bitmiş değil. Çünkü önümüzdeki 15-20 gün içinde İstanbul'da ve Ankara'da planlanmış çeşitli etkinlikler söz konusu ve onlar beni bekliyor.
Geliyorum. Gidiyoruz.
21.11.2007 (09.00)
Olsun!
Kaloriferi yanıyor. Arabanın içi sıcak. Ben iyi giyimliyim. Üşümüyorum.
Ama yalnız "soğuktan üşünmüyor ki!"
Önce Tahtalıbeli'ni, sonra Korkuteli'nin geçip görüntüyü tüm ihtişamıyla "yayla"lar doldururken, bir mola yerinde duruyorum.
Adı "umut çeşmesi".
Ne çok gereksinmemiz var bu günlerde "umuda!"
Önce sıcak bir çay ve "merhaba" ile başlıyor mola. Sonra adı "umut çeşmesi" olan bu pınardan akan "soğuk" suyu çayın üzerine içiyorum. İçmekle kalmıyor, kaplarımı da dolduruyorum. Çünkü "umudun bitmemesi" gerekiyor.
Denizli'ye doğru ilerlerken Çavdır yolunda "Çomaklıbel Geçidi"nin yükseklik tabelası 1460'ı gösteriyor.
Yağmur aralıklarla sürüyor. Çavdır'da web sayfamı güncellemem, bunun için bir internet kafe arıyorum, yağmurun altında. Buluyorum. Ama kafenin bilgisayarına taktığım taşınır diskimle güncellemeyi yapamıyorum.
Fırından yeni çıkmış bir sıcak ekmek alıp yola devam ediyorum.
Zaman öğleni geçiyor ve yavaş yavaş akşama dönüyor. Yağmur kısa bir ara veriyor. Acıpayam'ın kenarından geçiyorum. Serinhisar'ın çarşısından geçerken yine hızlanıyor. Ama bir uçtan bir uca bu eski ilçeyi geçerken gözlerimle "serin hisar"ın nerede olduğunu arıyor ama göremiyorum. Sonra bir iniş başlıyor. Tavas yol ayrımından Denizli'ye doğru sapıyorum.
Denizli'de yine il merkezinin ortasından geçen caddeyi bir uçtan bir uca geçiyor, bir tur attıktan sonra ara sokaklardan sanki bilirmişim gibi belediyenin arkasında 24 saat açık bir otopark buluyorum. Otoparkın bekçisine "birkaç gün kalacağım" diyorum. Anlaşıyoruz. Arabayı bırakıyorum.
İlk iş web sayfası, sonra da bilgi toplamak ve mesajlaşmak. Hepsini yapıyorum. Bir rastlantı; Ticaret Odası'nın alt katındaki sergi salonunda Denizlili muhabir Muhammet Karaçay'ın, mesleğinin 25. Yılı nedeniyle açtığı bir “Haber Fotoğrafları Sergisi” var. Onun açılışından biraz önce orayı buluyorum. Bir göz atıyorum. Karaçay'la "merhabalaşıp" kokteyl faslına kalmadan birkaç fotoğraf çekip çıkıyorum. Bu rastlantı sonradan Bizim gazete'de bir habere dönüşüyor.
Denizli'deki programım iyi başlıyor. Önceden programladığım ziyaretlerimi yapıyorum. Bir dolu arkadaş ve dostla buluşuyor, konuşuyor, dertleşiyorum. Çünkü o sırada "11. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi" sürüyor. Biraz bilgi tazelemesi, biraz sağlık politikası, çokça da "ne olacak bu memleketin hali" muhabbeti.
Ne yapalım; "olmazsa olmaz" olacak. Oluyor.
Ama güzel buluşmalar, tanışmalar, geleceğe yönelik işlere "kapı açan" programlar da gerçekleşiyor. Çünkü bu yolculuk çok amaçlı bir yolculuk. Daha bitmedi, devamı var.
Denizli'de "Hasta Hakları Örgütlenmesi" için bağlantılar tamam ama somut ürün o hafta içinde çıkmıyor. Bazı engeller, bazı kaygılar var. Daha doğrusu ilgilisi olanlar henüz hazır değil. Erteliyoruz.
Kongre de bitince orada kalmanın anlamı kalmıyor.
Cuma öğleden sonra "Yol'cu" yeniden yola düşüyor.
Denizli'den sonra Bozkurt ve Çardak'tan geçiyorum sırayla. İkincisi "Acıgöl"ün kenarında. Gölün "aynası" parlıyor ama artık suları çekilmiş. Bir çorak ova gibi görünüyor hemen yolun sağında. Devam ediyorum. Dazkırı'yı, Evciler Sapağını geçip akşam olmadan Dinar'a varıyorum.
Daha önce burada bir gece kalmıştım. Bir kaplıca vardı. Onu arıyorum. Bulamıyorum. Soruyorum; "Yok" diyorlar. Sandıklı'ya gitmek gerekiyor. yaklaşık 50 km.. Havanın kararmasına daha bir saat var. "Rahat rahat giderim" diyorum. Gidemiyorum. Çünkü yol yapımı var ve araçlara kontollü olarak yol veriliyor. Akşam geceye dönüyor. Gece araba kullanmak istemiyorum. Yolun tam kesildiği yerde bir kamyoncu konağı var. Yaklaşık 100 metre ter yoldan gidiyor arabayı oraya çekiyor, mola yerinin sahibine "burada kalacağım" diyorum. "Başım gözüm üstüne" diyor. "Elektrik istiyorum" diyorum. "Olur" diyor. Veriyor. Hanımının yaptığı gözlemeden yiyorum. İki büyük bardak çay içiyorum. Dışarısı artık soğuk ama elektrik olduğu için artık arabanın içi sıcak. Okuyor, yazıyorum.
Sabah erken kalkıyorum. Yol boş, yaklaşık yarım saatte Sandıklı'nın kaplıcalarında oluyorum. Sıcak kaplıcada bir sabah keyfi yapıyorum. Sonra önündeki parkta oturup gazeteye göz atıyor ve sıcak çayımı yudumluyorum. Belediye iyi bakmış, çevreyi güzel düzenlemiş. "Yol'cu"nun belleğine bir işaret koyuyorum.
Sonra kaplıcadan çıkıp Sandıklı'nın içinde küçük bir tur ve internet ziyareti yapıyorum. Arabamda yemeğimi yiyor yola devam ediyorum. Hedef Afyon. Çok sürmüyor. Saat 14.00 sularında oradayım. Burada bir "hekimi"n izini süreceğim. İzi buluyor ve bilgiyi alıyorum. Bu çalışma da BİA'da bir yazıya konu oluyor: "Dr. Mehmet Sadettin Aygen'i tanıyor musunuz?"
Çalışmadan sonra Afyon'un merkezinde turluyorum. Bir birayı hak ettim. Ama o ne; Afyon Merkez'de bir "Birahane" yok. Erteliyorum bu isteği ama bir "mim" de buraya koyuyorum. AKP'li Belediye Başkanı'na bu "mim" daha çok.
Geceyi bir sazlı sözlü ama içkisiz kafede ve ardından PTT'nin arkasındaki otoparka park ettiğim arabamda geçiriyorum.
Sabahında önce Afyon'un girişindeki alışveriş merkezlerinde geçiriyor, yola sonra düşüyorum. Bu arada arabanın yağına takviye yapıyorum.
Hedef Afyon'un "Çay" ilçesi. Bir sözüm var; şimdi burada kaymakamlık yapan Bozcaada'nın eski kaymakamı Bilal Bozdemir'e: "Bir 'Çay'ını içeceğim". İçiyorum. Sonra Eber Gölü'ne gidiyorum. Göl kaybolmuş. Çoğlığı kalmış yalnız. O da bir yazıya konu oluyor: "Yok olan bir gölün feryadını duyar mısınız?"
Gölü bulamadık, size onarılmış eski evleriyle bir eski "kasaba" göstereyim diyor Bolvadin. Hoşuma gidiyor. Bol bol fotoğraf çekiyorum. Akşam yine internet kafede başlıyor, belediye otoparkındaki arabanın içinde geceye kavuşuyor. Havanın soğukluğu çoğalıyor, hemen çözümler üretiyorum. Soğuk yok!
Ertesi gün 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı. Erken kalkıyorum ama Bolvadin'de "bayram"dan yana bir ses seda yok. Belki daha sonra olacak tören.
"Yol'cu" yolunda gerek. İstikamet Polatlı. Emirdağ'da epeydir kirlenen arabama temizleniyor. Sivrihisar'da bir küçük tur atıyor ve akşam olmadan Kral Midas'ın mezarı olduğu iddia edilen İskender'in düğümüğ çözdüğü Gordion'daki Kral Mezarı'nı bir kez daha görüyor ve bu kez "dijital makineyle" fotoğraflıyorum.
Polatlı hemen hiç belleğimde kalmamış. Bir küçük tur ve bu kez, Polatlı garının önündeki parka arabayı bırakıyorum. Bu akşam kendime "ziyafet" sözüm var. Bir meyhanede kendime rakı ısmarlıyorum. Mezeler her zamanki gibi. Arabaya geçmeden yine bir internet kafede mesajlara göz atıyorum.
İnternet önemli çünkü işleri ve yapacaklarımı onunla planlıyor, hazırlıkları onunla yapıyorum. Benden beklenen bir çok şeyi de onun aracılığıyla çözümlüyorum. "Keşke arabada olabilseydi" diyorum, her defasında. Ama maliyeti çok yüksek. Bir destek bulana kadar "internet kafeler" mekanım olmayı sürdürecek.
Ertesi gün rahatım. Saat 11'e doğru Polatlı'dan çıkıp öğlene doğru Ankara'ya varıyorum. Arabayı Maltepe'de bir otoparka bırakıyorum. 4 günlüğüne anlaşıyorum.
Sonra Ankara'da "Güz Fest"in müdavimi oluyorum. Ankapol sinemasında güzel filmler var. İki gün üstüste filmleri izliyorum. "Paris'te 2 Gün" çok güzel. Costa Gavras'ın "İtiraf"ı bir harika. Sonra bir güney amerikan filmi; "Satılık Aşk". O arada Fatih Akın'ın "Yaşamın Kıyısında" filmi de en azından "benim festivalimin" filmlerinden birisi oluyor.
Yalnız filmler yok tabi bu Ankara ziyaretinde. Ankara Barosu ve Ankara Hukuk Fakültesi'nin ortaklaşa düzenlediği "Sağlık Hukuku Kurultayı" var. İlk günün tamamını, ikinci günün ise yarısını izliyorum. Söylenecek, yazacak çok şey var. Sonraya bırakıyorum.
O arada bir akşam üzeri SSPS-OCU Oluşum Derneği'nden Ozan'ın annesi Gülsüm Çakır Özümok ve Seval'le buluşuyorum. Ozan üzerine, sağlık ortamı üzerine, hasta haklarıyla ilgili örgütlenmeler üzerine, insanlar ve insanlık üzerine, yaşam ve yaşamak üzerine uzun bir sohbet ediyoruz.
Ve 3-4 Kasım Cumartesi-Pazar Toplum Gönüllüleri'nin bir Konferansı var. Oraya çağrılıyım. "Üniversite Gençliği ve Sosyal Haklar Konferansı" iki gün sürüyor. İlk günü aynı zamanda Ankara'da "barış mitingi" var. İstanbul'dan ve diğer illerden gelen arkadaşlarla görüşme fırsatı doğuyor. Eskiden üyesi olduğum SES Bakırköy'den arkadaşlarımla uzun bir aradan sonra birlikte olmak çok güzel. Onları görünce seviniyorum.
Konferans pazar akşamı bitiyor. Sabahında yola düşüyorum. Bu kez geri gi,deceğim. Yüzümü batıya dönüyorum. Polatlı ve Sivrihisar'dan geçip akşama doğru Eskişehir'e varıyorum.
Burada iki etkinliği planlayacağım ve hazırlıklarını tamamlayacağım. Derneğin üye ve aktivistlerinden Av. Çiğdem bir çok işi üstleniyor.
Birlikte odaya gidiyoruz. Programı yapıyoruz. Aslında bir Hukukçu olan Barış Günaydın, Anadolu Ün. İletişim Fakültesi'nde yüksek lisans yapıyor. "Sağlık ve medya" toplantısının düzenlenmesi yanında, okulundaki habercilik dersi için bir program yapıyor. Hafta içinde perşembe günü 40 genç gazeteciye "sağlık haberciliği" anlatıyorum. Eskişehir Sağlık Hakkı ve Hasta Hakları Örügütlenmesi için, Sağlık Müdürlüğü'nde, SES'te ve diğer ilişkili kişilerle görüşüyor, programı ve hazırlıklarını tamamlıyoruz. Toplantılar bir sonraki hafta sonu olacak.
O zamana kadar sonraki faaliyet alanı olan Manisa'ya gitmeye karar veriyorum. Perşembe günü İletişim Fakültesi'ndeki dersten sonra, Anadolu Üniversitesi Rektörlüğü'nün restoranında hep birlikte yediğimiz öğlen yemeğinden sonra yola çıkıyorum.
Kütahya'ya girmeden devam ediyorum ve akşamı Çavdarhisar'da yapıyorum. Gece benzinciden aldığım elektrikle arabada geçiyor.
Cuma sabahı antik kent "Aizoni"yi fotoğraflayıp saat 15'de Manisa'da oluyorum.
Manisa SES'teki küçük toplantıyla hafta içinde yapacağımız temasları programlıyoruz, buradaki aktivistimiz SES eski yönetcisici Zeynel'le. Konaklama mekanım ise "Barış Alanı". Çok harika bir site. "Mustafa Pala'nın Eseri" diyebilirim. Elektriğim var. Kablosuz internetim var. Ortalık fırtına ve yağmurdan yıkılıyor ama bana değmiyor. Yaşam güzel. "Yol'cu"nun yolculuğu örgütlenerek sürüyor.
10.11.2007 (22.37)
Bu notları yazdıktan sonra 10 gün geçmiş. Ama bunları "Yol'cu"nun sayfasına o zaman yerleştirememiştim. Çünkü işin "örgütlenme" aşamasında olan biteni de yazmak istemiştim.
O haftanın dört günü neredeyse öğlen 12'den başlayarak akşam geç saatlere kadar her saat başına verilen randevularla dolu dolu geçti. "Sağlık"la ilgili olan tüm örgütlere gittik. Sonra Manisa'da belirli bir örgütlenme deneyimi olan ve sağlık alanında da "hizmetten yararlanan" sıfatıyla taraf olan örgütlerin temsilcilerine ulaştık. Topluma doğrudan ulaşmak için de "yerel medya"yı ziyaret ettik. Üç ayrı koldan yapılan bu çalışma sonucunda genel olarak konunun sahiplenildiğini fark ettik. Aslında bu konuda daha önce Zeynel Kaplan'ın gerçekleştirdiği çalışmaların büyük yararı olduuğunu gördük.
Perşembe günü akşamına kadar yaptığımız temasların sonucunu sonraki salı günü almak üzere cuma sabahı Manisa'dan ayrıldım.
Bu kez "Yol'cu"yu almadan trenle gittim Eskişehir'e. 10 saatlik yavaş ama okuyarak geçen hoş bir yolculuk oldu. Hava güzeldi ve trenin güzergahı "doğayla içiçe"ydi. Gözün değdiği yerlerde egemen renk "yeşil", biraz da "kahverengi"ydi. Neredeyse köy istasyonlarında bile durarak Balıkesir-Kütahya üzerinden Eskişehir'e vardım.
Garda beni karşılayan Av. Çiğdem beni Anadolu Üniversitesi'nin Anadolu Oteli'ne götürdü.
Beş yıldızlı bir otel düzeyindeki bu otel aslında öğrencilerin hizmet verdiği bir uygulama oteliydi.
Hemen yakındaki "Taş bina" da güzel bir akşam yemeği, iki bardak bira ve sonrasında Hukuk Fakültesi'nin eski dekanı ve eşinin de katıldığı hoş bir sohbetle tamamlandı gece.
Ertesi günü Eskişehir'deki "Sağlık Hakkı ve Hasta Hakları Derneği" oluşumunun kuruluş toplantısını yaptık. Biraz hazırlık, biraz bekleme, biraz gecikmeyle yaklaşık 30 kişinin katıldığı güzel ve etkili bir toplantı oldu.
Sonunda bu şehirdeki örgütlenme etkinliğimizin "ilk aşaması"nı tamamlamış olduk. Kurucu üyeler belirlendi ve bürokratik işlemler için hazırlıklara başlandı.
Üzerimdeki yükün yarısı kalkmıştı. İkinci yarısı da "pazar" günü kalktı.
Sabah "Odunpazarı"ndaki eski evlerden birisinde Sevgili Eriş Bilaloğlu'nun da katılımıyla yaptığımız kahvaltının ardından saat 13.30'da Çağdaş Gazeteciler Derneği Başkanı Ahmet Abakay'ın ve Eskişehir'de hem derneğe hem de bu faaliyete katkıda bulunan aslında bir avukat olan ama "medya hukuku" konusunda kariyer yapan Sevgili Barış Günaydın'ın da katıldığı, başlangıcı kalabalık, sonrası biz bize bir panel gerçekleştirdik, "sağlık medyası" üzerine. En kalabalık olduğu anda sayımız yirmiyi biraz geçiyordu. Ardından yapılan güzel bir sohbetle noktalandı etkinlik. Haberleri ertesi günü yayın organlarında yer aldı.
O gece ben de yine trenle Manisa'ya doğru yeniden yola çıktım . Sabah saat 7'de trenden inip "Yol'cu"ya kavuştum. 2 Günlük ayrılıktan sonra evine kavuşmak gibiydi.
O gün ve sonraki gün yine birkaç ziyaret ve temas vardı. Salı günü akşamı Eğitim-Sen'in toplantı salonunda toplanan yine 30'a yakın insanın katıldığı bir toplantıyla Manisa'da da "Sağlık Hakkı ve Hasta Hakları Derneği"nin kuruluşu için ortak karara vardık ve çalışmalara başladık. Bunun sonucunun da düşündüğümüz gibi olması bizi sevindirdi. Son söz "herkese kolay gelsin ve yararlı olsun"du.
Evet birazdan "Yol'cu"yu yine bırakıp otobüsle İstanbul'a doğru yola çıkacağım. İstanbul'dan ayrılışımın üzerinden tam bir 45 gün geçti. İnsan yaşamında pek uzun olmayan bir süre belki. Ama içi dolu olunca sanki yıllar olmuş gibi geliyor.
Aslında yolculuk bitmiş değil. Çünkü önümüzdeki 15-20 gün içinde İstanbul'da ve Ankara'da planlanmış çeşitli etkinlikler söz konusu ve onlar beni bekliyor.
Geliyorum. Gidiyoruz.
21.11.2007 (09.00)
17 Kasım 2007 Cumartesi
Kimliği olan kentler, kimliği olan mekanlar...
Her şeye "Pahalıdır vardır hikmeti, ucuzdur vardır illeti" diyenlerin kendilerine biçtiği değer nasıl anlaşılır?
MİMARLAR ve belki de onlardan daha çok "Laz müteahhit"lerle, "Karadenizli inşaat kalfaları" kızacaklar bu sözlerime. Üstelik mimarların arasında çok yakınlarım da var. Ama kızsınlar. Çünkü ben de onlara kızıyorum ve onları anlamıyorum.
"Yol'cu"yla birlikte içinden geçtiğim her il ya da ilçe merkezinde hep aynı duyguyu yaşıyorum:
Geldiğim yeri, gittiğim güzergâhı bilmesem, vardığım her yerleşim yeri, en kenarındaki binalardan başlayarak baktığımda hep birbirine benziyor.
O anda zaman ve mekanla ilgili bağım kopuyor ve bir tür "şizofrenik" yarılma yaşıyorum. "Ben neredeyim ?", "Burası neresi ?", "Daha önce buraya geldim mi?" soruları yanıtlarını bulmakta zorlandığım sorular oluyor.
* * *
Bu ülkenin neredeyse tüm illerini, ilçelerinin büyük bir bölümünü gördüm ya da içinden geçtim. Dahası bazılarına birden fazla kez gittim. Ama gerçekten de en zorlandığım sorulardan birisi hep bu oluyor. Belleğimin zayıflığı ya da dikkatsizliğim değil bunun nedeni.
Gerçek neden önüne "çarpık" sıfatını koyup, sonra da üzerinde düşünmeden geçtiğimiz ve "kerhen" de olsa kabullendiğimiz "kentleşme" olgusu ve bu kentleşmenin ana unsuru olan binalar, yaşam alanlarımız, mekanlarımız.
Aslında onlara karşı bir sahiplik duygusu hissetmiyorum. Hisseden var mıdır diye de merak ediyorum.
* * *
Ne oldu, nasıl oldu da bu noktaya geldik?
Yaşamımızdaki unsurlara, hatta kendimize biçtiğimiz ve yalnızca "fiyat"la ya da "değer"le ilgili bir durum mu bu?
Yoksa kaçınılmaz bir zorunluluk mu? Küreselleşmenin yarattığı "tek tipleşme"ye ya da "post-modernliğe" sorumluluğu yıkıp açıklayabilir miyiz tüm bunları?
Ya da "başka türlü" olabileceğinin bilinmemesi mi, yani aslında bir tür "bilgisizlik" mi bu durumun kaynağı?
Bir çoklarının savunduğu gibi, "kültür" denilen içinde pek çok anlam ve unsur olan bir kavramla ifade ettiğimiz olgunun bizdeki görüntüsü, daha doğrudan bir deyişle "yerleşik kültüre geçmiş olmamızın çok geç olması" olabilir mi, bunların nedeni?
Daha derin düşünülse belki başka nedenler, olasılıklar da akla gelebilir.
Bir değil bir çok yanıtı var büyük olasılıkla ve benim kuramsal olarak çözümleyemeyeceğim bir konu ama, gezerken sürekli hissettiğim, "dolaştıkça" arasında kaybolduğum bir sorun.
* * *
Bu sorular aklıma son defa, geçen hafta "çığlığından söz ettiğim" Eber gölü'nün bulunduğu Afyon'un Çay ilçesine 12 Kilometre uzaklıktaki Bolvadin'de gördüğüm farklılıklar nedeniyle geldi.
O zaman da şu anda da bir daha düşündüm ama yine kesin bir yanıtını bulamadım. Bir de size sormak istiyorum.
Oradayken her zaman yaptığımı yaptım ve sorularla yanıtlarını sonraya bırakıp, çevremde gördüklerimi yaşamayı, belgelemeyi ve bundan aldığımı "keyif ve mutluluğu" duyumsamayı yeğledim.
Bolvadin'in ara sokaklarında gezerken birden yaklaşık 100 yıl öncesine gittim. O zaman oralarda dolaştığımı düşündüm. Farklı, ülkedeki başka bir yere benzemeyen, kendine özgülüğü, özgünlüğü olan bir yerde olduğum duygusu beni alıp götürdü.
Yoksulluk, olanaksızlık, belki bunlardan çok daha önde gelen "sahip olduğumuz değerlere önem vermeme" tutumu nedeniyle gördüklerimin çoğu oldukça "harap"tı.
Ama gördüklerim ne kadar harap olsa da onların içindeki "düşünceler, tutumlar, dersler, gösterilen özen ve estetik duygusu" kendisini ortaya koyuyordu. Üstelik de teknolojinin olanakları söz konusu olmadan, eldeki yetersiz ve nitelik olarak bir çok eksikliği olan malzemeyi en iyi şekilde kullanarak yapılmışlardı.
Mimarları, ustaları kimdi diye düşündüm. Başka benzerlerini aklıma getirdim. Geçtiğimiz günlerde Ahmet Altan'ın bir yazısında dile getirdiği şeyler o sırada benim de aklıma geldi. Acaba bunlar Anadolu'da bizim gibi bin küsur yıldır değil de ondan çok daha önceden beri yaşayanların ürettiği eserler miydi?
Aklıma geleni o evlerden birisinin önünde duran yaşlı bir kişiye sordum. "Hayır" dedi ve ardından "Buradaki en eski bina 150 yıllıktır olsa olsa" diyerek yanıtını sürdürdü.
O zaman 150 yıl önce bunları yapanlar şimdi neredeler, neden benzerlerini üretemiyorlar diye sordum içimden. Yanıtını bilemedim, bulamadım?
* * *
Bolvadin'in daracık sokaklarındaki eski evlerinin fotoğraflarını çekerken, muhtemelen ilkokula giden bir çocuk "Amca Atatürk Bolvadin'e gelince bu evde �e' kalmış" dedi. Ona "başkası da mı var" diye sorunca bir başka evi gösterip "burada da kalmış" dedi.
Atatürk kaç il ve ilçeye birden fazla gitmiştir onu bilmiyorum ama birden fazla defa geldiği yerde kalabileceği birden fazla mekanın varlığı dikkatimi çekti. Demek ki yalnız birkaç bina değildi. Dolaştıkça bu düşüncemi doğruladım. Bir çoğu yıkılmış ve yerlerine her yerde olanlara benzer binalar yapılsa da bu eski kasabanın tümü böyle evlerden oluşuyordu.
Ankara Kale içi, Bursa'nın eski sokakları, Safranbolu, Beypazarı, Ula, Milas gibi adı çok duyulan ve turistik gezilerin değişmez adresleri arasında yer alan yerler dışında da "özgünlüğü ve bir kimliği" olan yerler, beldeler vardı bu koca coğrafyada.
Onlar bir yerlerdeler. Teker teker zamana teslim olup yıkılırken attıkları "sessiz çığlıklarla" kendilerinin farkına varacak olan birilerini, yaşamın "Yol'cu"larını bekliyorlar. Onların aracılığı ve destekleriyle hem varlıklarını sürdürmek, hem de şimdi yapılanlar gibi değil de benzerlerinin yapılmasını ve çoğalmalarını bekliyorlardı.
* * *
Gördüklerim yaşadığımız "çarpık kentleşme"ye olan tepkimi arttırsa da "başka türlüsü de olabilir" düşüncemi destekleyip, kuvvetlendiriyor. Düşüncelerimi daha bir "inatla" savunuyorum.
Şu yaşıma kadar hiç bir bina projesi çizmedim, hatta nasıl olur diye üzerinde düşünmedim. Ama eğer bir gün bunu yapacak olsaydım, sanırım gözümün önüne şu anda her yerde gördüklerimizden farklı binlerce örnek gelirdi.
Bu çelişkiyi fark edince kendi kendime soruyorum: "Bu konuyla doğrudan ilgisi olmayan benim aklıma bile çok farklı şeyler gelirken, işi bu olanlar acaba bunları bilmiyor mu?"
O zaman "bilmemenin" dışında başka etkenlerin belirleyici olduğunu fark ediyor ve buna, bir yandan daha çok üzülüyor, bir yandan da kızgınlığım çoğalıyor.
Bu ülkede yaşayan insanlar olarak "buna layık mıyız" diye kendi kendime bir daha soruyorum.
Sonra yaşamın diğer kompartımanlarında yaşadıklarımız, karşılaştıklarımız ve başımıza gelenler aklıma geliyor. O zaman bir başka ortak yargıyı istemeden de olsa kabul etmek zorunda kalıyorum: "Bu dünyada herkes kendine layık olanı buluyor ne yazık ki!" O nedenle önce bizler değişmek zorundayız. En azından bu kadar kolay "zamana teslim olmamayı" öğrenmeliyiz.
17/11/2007
10 Kasım 2007 Cumartesi
"Yok olan" bir gölün feryadını duyar mısınız?
"Bu dünya yalnız bizim değil" sloganının gelecekte bir şey ifade etmeyeceğini bugünden görebilmek gerekiyor.
"YOL'CU"YLA birlikte Afyon'un Çay ilçesine 29 Ekim Bayramının bir gün öncesi ulaştım. Daha önce yaptığı Bozcaada Kaymakamlığı sırasında tanıştığım ve Çay'a atanmasından sonra uğrayıp bir "çay"ını içeceğime dair söz verdiğim Kaymakam Bilal Bozdemir'in tatil nedeniyle yerinde olmayacağını düşündüğümden önce bir internet kafeye gitip ona bir mesaj attım: Özür diledim ve çay alacağımı geleceğe bıraktığımı söyledim.
Kafeden çıkınca kaymakamlığın önünden geçerken makam arabasının orada olduğunu gördüm. Kapıdaki görevliye sorduğumda "yerinde" olduğunu söyledi. "Çay alacağımı tahsil etme" fırsatı doğduğunu fark edince doğrudan yanına gittim. Sevgili Bozdemir sözümü tutmama sevindiğini söyledi.
Oturduk biraz konuştuk. Henüz göreve yeni başladığını söyledi. Odasının duvarında kocaman ve ayrıntılı bir Çay ilçe haritası vardı. Ona gözüm takıldığında ülkeyi yıllardır dolaşmama karşın görmediğim yerlerden birisi olan Eber gölü'ne gözüm takıldı.
Uzun yıllar önce bu göle ilişkin tartışmaları anımsadım. Oradan söz ettim ve görmeye gideceğimi söyledim. Bilal Bozdemir kendisinin henüz gitmediğini söyledi. Kaymakamlıktan bir görevli yolu tarif ederken sözlerinden bir sürprizle karşılaşacağım duygusunu uyandırdı.
* * *
Canlıların yaşamı için su olmazsa olmaz unsurların başında geliyor. Hemen hemen tüm uygarlıklar mutlaka bir "suyun kenarında" ortaya çıkmış ve gelişmiş.
Sanırım insanın genlerinde de bununla ilgili bir şey var. Çünkü nerede olursa olsun, insanlar gezerken ya da yolculuk yaparken hep "su kenarlarını" ararlar, bulurlarsa oralarda konaklarlar.
"Yol'cu"nun bu yolculuğunda da benzer şeyler oldu. Ankara'dan çıktığımdan bu yana mümkün olduğunca hep bir su kenarına ulaşmaya ve konaklamaya gayret ettim.
Akşehir, Beyşehir Gölleri, Akdeniz, geçtiğim bir çok dere, çay kenarından sonra yeni hedefim Eber Gölü'ydü.
* * *
Gördüklerimi anlatmadan önce size internette yaptığım taramadan elde ettiğim kimi bilgileri paylaşayım. Vikipedi, ve bazı başka kaynaklardan topladığım bilgilere göre gölle ilgili şunları söyleyebilirim:
"Eber Gölü, Afyonkarahisar'ın Bolvadin ilçesinde bulunan göl Türkiye'nin 12.büyük gölüdür. En derin yeri 21 m'dir. Çöküntü gölüdür. Bu sebeple yıl içerisinde yüzölçümü farklılık gösterir. Ortalama 150 km2'lik bir alandan oluşuyor. Akarçay ve Sultandağlarından gelen kaynak suları ile beslenen gölde daha önce en düşük su seviyesi Ekim 1991 de görülmüş ve göl alanı 62 km2 ye kadar düşmüş. En yüksek su seviyesi ise Mayıs 1969'da görülmüş ve o zaman göl alanı 164.5 km2 ye ulaşmış. Çok büyük bir göl olmasına rağmen üzerinde bulunan kamışlardan dolayı büyük kısmı göl değil de çayırlık gibi görülür. Özellikle avcıların uğrak yeridir.
Üzerinde yüzlerce yüzen adacık bulunur. Bu adacıklara kopak denir. Kopaklar kalınlaşan kamış köklerinin topraktan ayrılarak üzerine zamanla rüzgarın etkisiyle toprak birikmesiyle meydana gelir. Bazı kopaklar o kadar büyüktür ki üzerlerinde balıkçı ve kamışçıların geçici evleri bile bulunur.
Göl eski zamanlarda Akşehir gölü ile büyük tek bir göl halindeydi. Fakat zamanla su kaynaklarının azalması ile Akşehir Gölü Eber gölünden ayrılarak ayrı bir göl oluşturdu. Halen Eber gölü bir kanal vasıtasıyla Akşehir gölüne su aktarmaktadır.
Eber Gölü, bir zamanlar kuş cenneti görünümünde ve yüzeyinde su çiçekleriyle bezenmiş bir bahçe iken, bugün yanına yaklaşılmayacak kadar kirletilmiştir. Eber Gölü Afyon şehrinin atıkları, süt endüstrisi, şimdi kapatılmış olan Şeker ve Alkoloid Fabrikalarının atıklarıyla kirletilmiş.
Günümüzde küresel ısınmanın etkisiyle ve özellikle su kaynaklarının bilinçsiz kullanılmasıyla göl küçülmeye başlamıştır. Bu nedenle Akşehir Gölüne su aktarılamamış bu da Akşehir Gölünün sularının çekilmesine sebep olmuştur. Bu nedenle Türkiye'nin en güzel göllerinden biri olan göl yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır.
Bilinçsizce yapılan barajlar ve çiftçilerin sulama amacıyla kullandıkları dalgıç pompa'lar gölün hem yerüstü hem yeraltı sulama kaynaklarını neredeyse sıfıra indirmişlerdir.
Eber Gölü, Konya Kültür ve Tabiat Varlıkların Koruma Kurulunun 22.6.1992 gün ve 1359 sayılı kararıyla "1.Derece Tabiat Sit Alanı" ilân edilmiştir."
Herhalde rehberlerde ve yazılı kaynaklarda bunların daha da cezbedici bir anlatımla, ayrıntılı ve güzel resimlerle süslenmiş resimler eşliğinde okumak mümkündür.
* * *
Peki tüm bunlar gerçek mi?
Hemen söyleyeyim ki artık daha önce bir kez suyunun kıyısına kadar ulaştığım Akşehir gölü gibi, suları çok çekilen Beyşehir gölü gibi, Eber Gölü'nde de "su yok".
Kaymakamın yanından ayrıldıktan sonra nasıl ulaşacağımı bir de göle yaklaştığımda sorduğum gölün üzerinde "Yol'cu"yla dolaştım.
Gördüğüm yukarıdaki fotoğraftan sizlerin de fark edeceğiniz gibi büyükbaş hayvanların otladığı koca bir çayırlıktı. Dönüş yolunda yolun kenarında batan akşam güneşinin çarpmasıyla parıldayan ve bundan da orada su olduğunu çıkardığım bir küçük bir alan dışında burada göl filan kalmamıştı.
İnternette yaptığım taramada gördüğüm bu yıla ait bazı haberlerde "Kuşlar artık gelmiyor, balıklar öldü, kıyısında inekler dolaşıyor" deniyordu.
* * *
Hayvanlarını otlatan, eskiden bu gölde balıkçılık yapan çobanlar da benim gördüğümü bana söylediler: "Artık Eber Gölü yok!"
Gölde atıklarla oluşan kirliliği arıtmak için atılan bir özel cins balık gölün eskiden var olan balıklarını kuruttuğundan beri zaten gölde balıkçılık yapamadıklarını söylediler. Suyun kenarına oluşan bataklıklar nedeniyle artık yaklaşmanın olanaksız olduğunu, varılan yerlerde ise kokudan durulamadığını eklediler.
Okuduğum haberlerde de onların söylediklerini resmi kaynaklardan teyid edildiğini gördüm. Bu yılki verilere göre Devlet Su İşleri 18. Bölge Müdürlüğü önceden 215 bin metreküp su hacmi olan Eber Gölü'nde ağustos ayında sadece 5 bin 648 metreküp su bulunduğunu söylemiş.
* * *
Yine internette Ankara Üniv. Müh. Fak. Jeoloji Mühendisliği Bölümü Başkanı ve Jeolojik Mirası Koruma Derneği Başkanı Prof. Dr. Nizamettin Kazancı'nın kendi bloğunda yazdıklarını okudum.
Yazısında Akşehir ve Eber gölleriyle ilgili bazı bilimsel gerçekleri ortaya koyan Kazancı "Göllerin doğuş, gençlik, olgunluk ve yaşlılık dönemleri" olduğunu ileri sürüyor ve son yüz yıl içinde tüm Türkiye'deki göllerin küçüldüğünü veya kuruduğunu belirtiyor.
1970 sonrası hızla artan sulu tarımın su ihtiyacı nedeniyle, göllerden ve yakınlarındaki yerlere açılan kuyulardan çekilen suların göllerin su düzeylerini düşürdüğünü, bundaki en önemli nedenin "yer altı sularının düzeyinin azalması" olduğunu ortaya koyuyor.
Sonuç şu: Eber Gölü artık yok. Peki bundan çıkarılacak ders ne?
Yeryüzündeki hiç bir şey yalnız bize ait değil. Doğaya ne yapacaksak hep gelecekte ne olacağını düşünerek yapmalıyız.
Küresel ısınmanın herkes tarafından kabul edilen istenmeyen sonuçlarının oluşmaması için herkese sorumluluk düşüyor ve herkesin yapması gereken pek çok şey var. Sonrasında "ahlanıp vahlanmamak" için çevremizde ne olduğunu ve buna ne kadar kendimizin yol açtığını anlamamız ve bunun için en azından doğru çözümleri uygulamamamız, yapabileceğimiz her türlü katkıyı sunmamız gerekiyor.
Çünkü "Bu dünya yalnız bizim değil". Ama bu sözün anlamını çok uzak olmayan bir dönemde yitirebileceğini iddia etmek de mümkün. Her şey "insan soyuna" onu yakın çıkarı için egemenliği altına almış "küresel kapitalizm"e bağlı.
10/11/2007
"YOL'CU"YLA birlikte Afyon'un Çay ilçesine 29 Ekim Bayramının bir gün öncesi ulaştım. Daha önce yaptığı Bozcaada Kaymakamlığı sırasında tanıştığım ve Çay'a atanmasından sonra uğrayıp bir "çay"ını içeceğime dair söz verdiğim Kaymakam Bilal Bozdemir'in tatil nedeniyle yerinde olmayacağını düşündüğümden önce bir internet kafeye gitip ona bir mesaj attım: Özür diledim ve çay alacağımı geleceğe bıraktığımı söyledim.
Kafeden çıkınca kaymakamlığın önünden geçerken makam arabasının orada olduğunu gördüm. Kapıdaki görevliye sorduğumda "yerinde" olduğunu söyledi. "Çay alacağımı tahsil etme" fırsatı doğduğunu fark edince doğrudan yanına gittim. Sevgili Bozdemir sözümü tutmama sevindiğini söyledi.
Oturduk biraz konuştuk. Henüz göreve yeni başladığını söyledi. Odasının duvarında kocaman ve ayrıntılı bir Çay ilçe haritası vardı. Ona gözüm takıldığında ülkeyi yıllardır dolaşmama karşın görmediğim yerlerden birisi olan Eber gölü'ne gözüm takıldı.
Uzun yıllar önce bu göle ilişkin tartışmaları anımsadım. Oradan söz ettim ve görmeye gideceğimi söyledim. Bilal Bozdemir kendisinin henüz gitmediğini söyledi. Kaymakamlıktan bir görevli yolu tarif ederken sözlerinden bir sürprizle karşılaşacağım duygusunu uyandırdı.
* * *
Canlıların yaşamı için su olmazsa olmaz unsurların başında geliyor. Hemen hemen tüm uygarlıklar mutlaka bir "suyun kenarında" ortaya çıkmış ve gelişmiş.
Sanırım insanın genlerinde de bununla ilgili bir şey var. Çünkü nerede olursa olsun, insanlar gezerken ya da yolculuk yaparken hep "su kenarlarını" ararlar, bulurlarsa oralarda konaklarlar.
"Yol'cu"nun bu yolculuğunda da benzer şeyler oldu. Ankara'dan çıktığımdan bu yana mümkün olduğunca hep bir su kenarına ulaşmaya ve konaklamaya gayret ettim.
Akşehir, Beyşehir Gölleri, Akdeniz, geçtiğim bir çok dere, çay kenarından sonra yeni hedefim Eber Gölü'ydü.
* * *
Gördüklerimi anlatmadan önce size internette yaptığım taramadan elde ettiğim kimi bilgileri paylaşayım. Vikipedi, ve bazı başka kaynaklardan topladığım bilgilere göre gölle ilgili şunları söyleyebilirim:
"Eber Gölü, Afyonkarahisar'ın Bolvadin ilçesinde bulunan göl Türkiye'nin 12.büyük gölüdür. En derin yeri 21 m'dir. Çöküntü gölüdür. Bu sebeple yıl içerisinde yüzölçümü farklılık gösterir. Ortalama 150 km2'lik bir alandan oluşuyor. Akarçay ve Sultandağlarından gelen kaynak suları ile beslenen gölde daha önce en düşük su seviyesi Ekim 1991 de görülmüş ve göl alanı 62 km2 ye kadar düşmüş. En yüksek su seviyesi ise Mayıs 1969'da görülmüş ve o zaman göl alanı 164.5 km2 ye ulaşmış. Çok büyük bir göl olmasına rağmen üzerinde bulunan kamışlardan dolayı büyük kısmı göl değil de çayırlık gibi görülür. Özellikle avcıların uğrak yeridir.
Üzerinde yüzlerce yüzen adacık bulunur. Bu adacıklara kopak denir. Kopaklar kalınlaşan kamış köklerinin topraktan ayrılarak üzerine zamanla rüzgarın etkisiyle toprak birikmesiyle meydana gelir. Bazı kopaklar o kadar büyüktür ki üzerlerinde balıkçı ve kamışçıların geçici evleri bile bulunur.
Göl eski zamanlarda Akşehir gölü ile büyük tek bir göl halindeydi. Fakat zamanla su kaynaklarının azalması ile Akşehir Gölü Eber gölünden ayrılarak ayrı bir göl oluşturdu. Halen Eber gölü bir kanal vasıtasıyla Akşehir gölüne su aktarmaktadır.
Eber Gölü, bir zamanlar kuş cenneti görünümünde ve yüzeyinde su çiçekleriyle bezenmiş bir bahçe iken, bugün yanına yaklaşılmayacak kadar kirletilmiştir. Eber Gölü Afyon şehrinin atıkları, süt endüstrisi, şimdi kapatılmış olan Şeker ve Alkoloid Fabrikalarının atıklarıyla kirletilmiş.
Günümüzde küresel ısınmanın etkisiyle ve özellikle su kaynaklarının bilinçsiz kullanılmasıyla göl küçülmeye başlamıştır. Bu nedenle Akşehir Gölüne su aktarılamamış bu da Akşehir Gölünün sularının çekilmesine sebep olmuştur. Bu nedenle Türkiye'nin en güzel göllerinden biri olan göl yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır.
Bilinçsizce yapılan barajlar ve çiftçilerin sulama amacıyla kullandıkları dalgıç pompa'lar gölün hem yerüstü hem yeraltı sulama kaynaklarını neredeyse sıfıra indirmişlerdir.
Eber Gölü, Konya Kültür ve Tabiat Varlıkların Koruma Kurulunun 22.6.1992 gün ve 1359 sayılı kararıyla "1.Derece Tabiat Sit Alanı" ilân edilmiştir."
Herhalde rehberlerde ve yazılı kaynaklarda bunların daha da cezbedici bir anlatımla, ayrıntılı ve güzel resimlerle süslenmiş resimler eşliğinde okumak mümkündür.
* * *
Peki tüm bunlar gerçek mi?
Hemen söyleyeyim ki artık daha önce bir kez suyunun kıyısına kadar ulaştığım Akşehir gölü gibi, suları çok çekilen Beyşehir gölü gibi, Eber Gölü'nde de "su yok".
Kaymakamın yanından ayrıldıktan sonra nasıl ulaşacağımı bir de göle yaklaştığımda sorduğum gölün üzerinde "Yol'cu"yla dolaştım.
Gördüğüm yukarıdaki fotoğraftan sizlerin de fark edeceğiniz gibi büyükbaş hayvanların otladığı koca bir çayırlıktı. Dönüş yolunda yolun kenarında batan akşam güneşinin çarpmasıyla parıldayan ve bundan da orada su olduğunu çıkardığım bir küçük bir alan dışında burada göl filan kalmamıştı.
İnternette yaptığım taramada gördüğüm bu yıla ait bazı haberlerde "Kuşlar artık gelmiyor, balıklar öldü, kıyısında inekler dolaşıyor" deniyordu.
* * *
Hayvanlarını otlatan, eskiden bu gölde balıkçılık yapan çobanlar da benim gördüğümü bana söylediler: "Artık Eber Gölü yok!"
Gölde atıklarla oluşan kirliliği arıtmak için atılan bir özel cins balık gölün eskiden var olan balıklarını kuruttuğundan beri zaten gölde balıkçılık yapamadıklarını söylediler. Suyun kenarına oluşan bataklıklar nedeniyle artık yaklaşmanın olanaksız olduğunu, varılan yerlerde ise kokudan durulamadığını eklediler.
Okuduğum haberlerde de onların söylediklerini resmi kaynaklardan teyid edildiğini gördüm. Bu yılki verilere göre Devlet Su İşleri 18. Bölge Müdürlüğü önceden 215 bin metreküp su hacmi olan Eber Gölü'nde ağustos ayında sadece 5 bin 648 metreküp su bulunduğunu söylemiş.
* * *
Yine internette Ankara Üniv. Müh. Fak. Jeoloji Mühendisliği Bölümü Başkanı ve Jeolojik Mirası Koruma Derneği Başkanı Prof. Dr. Nizamettin Kazancı'nın kendi bloğunda yazdıklarını okudum.
Yazısında Akşehir ve Eber gölleriyle ilgili bazı bilimsel gerçekleri ortaya koyan Kazancı "Göllerin doğuş, gençlik, olgunluk ve yaşlılık dönemleri" olduğunu ileri sürüyor ve son yüz yıl içinde tüm Türkiye'deki göllerin küçüldüğünü veya kuruduğunu belirtiyor.
1970 sonrası hızla artan sulu tarımın su ihtiyacı nedeniyle, göllerden ve yakınlarındaki yerlere açılan kuyulardan çekilen suların göllerin su düzeylerini düşürdüğünü, bundaki en önemli nedenin "yer altı sularının düzeyinin azalması" olduğunu ortaya koyuyor.
Sonuç şu: Eber Gölü artık yok. Peki bundan çıkarılacak ders ne?
Yeryüzündeki hiç bir şey yalnız bize ait değil. Doğaya ne yapacaksak hep gelecekte ne olacağını düşünerek yapmalıyız.
Küresel ısınmanın herkes tarafından kabul edilen istenmeyen sonuçlarının oluşmaması için herkese sorumluluk düşüyor ve herkesin yapması gereken pek çok şey var. Sonrasında "ahlanıp vahlanmamak" için çevremizde ne olduğunu ve buna ne kadar kendimizin yol açtığını anlamamız ve bunun için en azından doğru çözümleri uygulamamamız, yapabileceğimiz her türlü katkıyı sunmamız gerekiyor.
Çünkü "Bu dünya yalnız bizim değil". Ama bu sözün anlamını çok uzak olmayan bir dönemde yitirebileceğini iddia etmek de mümkün. Her şey "insan soyuna" onu yakın çıkarı için egemenliği altına almış "küresel kapitalizm"e bağlı.
10/11/2007
3 Kasım 2007 Cumartesi
"Dr. Mehmet Sadettin Aygen"i kim tanıyor?
Varlığından Bozcaada'da haberdar olduğum Dr. Mehmet Sadettin Aygen'in izini Afyon'da sürerken daha önce hiç bilmediğim bir gazeteci, araştırmacı, hekimi tanıdım.
"YOL'CU"NUN yolculuğu ve bu yolculuğu sırasında yerlere, insanlara, olaylara, olgulara ve onların ardındakilere yönelik yaptığı keşifleri sürüyor. Ben de sizlere onları anlatmayı sürdürüyorum. Bu hafta sizlere, daha Bozcaada'dayken adına bir "mim" koyduğum Mehmet Sadettin Aygen'i anlatacağım. Onun izini Afyon'da sürerken önce kitaplarını yayınladığı "Türkeli Matbaası"na gitmeyi planlamıştım. Oraya gidince "matbaadan öte bir yerel gazete"buldum: Adı "Türkeli Gazetesi"
Gazeteyi Dr. M.Sadettin Aygen'den devralan, şimdiki sahibi Hakkı Özsoy ve gazetenin eskiden beri yazarları arasında yer alan ve Aygen'le birlikte uzun yıllar birlikte çalışan emekli öğretmen Ahmet Tunca onu bana ayrıntılarıyla anlattılar.
Daha sonra onların anlattıklarından yola çıkarak Afyon Gedik Ahmet Paşa İl Halk Kütüphanesi'ne ulaştım. Çünkü onun yapıtlarının bir çoğu orada yer alıyordu.
29 Ekim bayramı öncesindeki son iş günü akşamı olması nedeniyle ancak göz atabildiğim kitaplardan öğrendiklerime hoş bir rastlantının da katkısı oldu. Dr. Aygen'i çocukluğunda bir hekim olarak tanıyan bir kütüphane çalışanıyla karşılaştım. Onun verdiği bilgiler de çok yararlı oldu.
* * *
Dr. Aygen'in önemsediğim yanlarından birisi de bir "hekim-gazeteci" olması. Bilenler biliyor; "sağlık medyası" da ilgi alanımda, "sağlıkçı medyacılar" da tabi!...
Dr. Aygen'in 5 Aralık 1951 tarihinde yayınlamaya başladığı "Türkeli" gazetesi bugün hâlâ yayında ve ülkemizin en eski gazetelerinden birisi durumunda.
Başlangıçta 15 günlük bir "dergi" olarak yayınlanan, Türkeli, 8 Kasım 1960 tarihinde başlığının altında yer alan ibareye göre "tarafsız siyasi gazete"ye dönüşmüş. Gazetenin o dönemdeki sahibi Hulusi Özerkan, yayın müdürü ise Doktor M. Saadettin Aygen'miş.
O dönemdeki teknolojik olanaklarla elle dizilen bir "tabloid" gazete olan Türkeli'yi, Dr. Aygen 15 Haziran 1987'ye kadar aralıksız yayınlamayı sürdürmüş. Bu tarihte de gazetesini şimdiki sahibi Hakkı Özsoy'a devretmiş.
Aynı yıl çok sevdiği ve çok hizmetler verdiği Afyon'dan ayrılarak İstanbul'a yerleşen Dr. Aygen tek oğlunu burada yitirdikten sonra geçirdiği bir inmeden sonra evine kapanarak eşi Meserret Hanım'la birlikte yaşamının son dönemini burada yaşamış.
5 Mayıs 1998'de vefat eden Dr. Aygen'in izini İstanbul'da da sürdürmeye söz veriyorum. Çünkü aynı yıllarda "tüm hekimlerin meslek örgütü olması gereken" tabip odasında bir gönüllü hekim olarak ben de vardım, çeşitli sorumluluklar üstlenmiştim, örneğin İstanbul Tabip Odası'nın yayın organı "Hekim Forumu"nun yayınına katkıda bulunmuştum, ama Dr. Aygen'i tanımıyordum.
Şimdi kendi kendime soruyorum:
"Neden o zaman Dr. Aygen'den haberimiz olmadı."
Sorumu başka bir soruyla sürdürüyorum:
"Acaba tabip odasının hâlâ farkında olmadığı başka �r.Aygen'ler var mı?"
* * *
Bu sözü verip Dr. Aygen'in Afyon'dan ayrılana kadar geçen zamandaki macerasına ilişkin bazı ipuçlarını sunayım. Açık söyleyeyim Dr. Aygen'in kısa biyografisi kitaplarının bazılarının arkasında yer alıyordu. Bunları oradan aldım.
Mehmet Sadettin Aygen 6 Mart 1922'de Çanakkale'nin Ezine ilçesinde doğmuş.
Babası Necati Aygen bir öğretmenmiş. Onun çocukluğuyla ilgili bilgileri "Bozcaada" kitabında okumuştum.
Bozcaada'daki "İstiklal İlkokulu"nda, adalı Rum çocuklarla birlikte, babasının sınıfına değil, okulun diğer öğretmeninin sınıfında öğrenim görmüş. Ardından ortaokulu Çanakkale Ortaokulu'nda, liseyi de Bursa Lisesi'nde bitirmiş.
Mehmet Sadettin Aygen 1940 yılında İstanbul Tıp Fakültesine girmiş ve 1945-46 döneminde mezun olmuş. (Eğer sağ olsaydı, bugün 60 yıllık bir hekim olarak aramızda olacaktı. Acaba ona da "50-60 yıllık hekimlere" verilen onur plaketlerinden birisi verilmiş midir?)
1947 yılında askerlik görevini yapmak üzere Afyonkarahisar'a gelen Dr. Aygen askerlik sonrası buraya yerleşmiş. Afyonlular "ısrarla aslen Afyonlu" olmadığını söylediler. Ama o belli ki Afyon'u çok sevmiş. Çünkü askerliği biter bitmez 1948 martında burada muayenehane açarak hekimlik yapmayı sürdürmüş.
Uzun yıllar serbest hekim olarak, kekemelemesi nedeniyle Afyonluların deyişiyle "pepe doktor" olarak hizmet etmiş.
Dr. Aygen Afyon kamuoyunda "fakir babası" olarak tanınırmış. Hastalarına bazen kendi yaptığı ilaçlardan verirmiş. Ona giden ve "iyi olmayan" hiç kimse olmazmış. Onun için herkes ona gidermiş. Hastaları ona "Afyonkarahisar'ın Lokman Hekimi" derlermiş.
Hastalarına çok az parayla, bazen para bile almadan bakmış. Çoğu zaman ilaçlarını kendisi vermiş. Başka doktorlara gidenler bile ona uğrayıp bir de onun değerlendirmesini alırlarmış. O nedenle orada çalışan bazı doktorlar onu, "hastadan az ya da hiç para almıyor, bizim hastalarımızı da muayene ediyor" diye, bir çok kereler tabip odasına ve maliyeye şikayet etmişler. Müfettişler ise muayenehanesine gelip durumu anlayınca "bir acı kahvesini içip" giderlermiş.
Dolayısıyla köylüsü, şehirlisi, çocuğu büyüğü, zengini, memuru, yoksuluyla tüm Afyonluların çok sevdikleri bir hekim olmuş.
Anlatılanlara göre Afyon'da görev yapan yöneticiler, kentin ileri gelenleri de onu çok sever sayarlar, kendilerinden birisi olarak görürlermiş. Çünkü herkesle iyi geçinirmiş.
* * *
Muayenehanesi eski Afyon Çarşısının en önemli caddesinde gazetenin az ilerisinde küçük ahşap bir binadaymış. İkinci kattaki odasına gitmek için bir dar koridordan geçilirmiş ve bu koridorda bir kişi ancak yengeç gibi "yan yan" yürüyerek ilerleyebilirmiş. Çünkü koridorun bir yanında yerden tavana kadar yığılı, araştırmaları için dünyanın dört bir yanından getirttiği kitapları dururmuş.
Aynı sıkışıklık muayene odasında da yaşanırmış. Muayene için bir hasta içeri girince içerdekiler çıkmak zorunda kalırlarmış. Çünkü orası da kitaplarla doluymuş ve kendi koltuğundan başka yalnız bir kişinin oturacağı bir sandalye bulunurmuş.
Dr. Aygen kitaplarının hemen hepsini Afyon'dan ayrılırken söz ettiğim il halk kütüphanesine bırakmış. Kütüphanedeki memure hanım, kitapların kaydını kendisinin yaptığını ve çok fazla olduğunu ve depoda ayrı bir bölümde muhafaza edildiğini söyledi.
* * *
Dr. Aygen'in yine nereden kaynaklandığını bilemediğimiz yazarlığı daha tıp fakültesini bitirdiği yıllarda başlamış. Kendi yazdığı biyografisinde de ifade ettiği gibi, uzmanı olmamasına karşın 1946 yılında ilk kitabını, "dermatoloji" yani deri hastalıkların alanında bir bilimsel kitap olarak yazmış. Bu kitaptan uzmanlık alanı dermatoloji olan birisi olarak da haberim yok.
Çok değil 3,5 yıl sonra kurduğu Türkeli Matbaasıyla dergi ve gazete yayıncılığına başlamış. Bu matbaada çoğu kendisinin yaptığı araştırmalardan ve Afyon'un çeşitli özelliklerini anlatan kitaplar hazırlayıp yayınlamış.
Onun kendi başına ve başka bazı dostlarıyla yazdıkları kitapları arasında şunlar var:
1973'de "Afyonkarahisar Camileri", 1979'de "Afyonkarahisar Kaplıcaları ve Maden Suları" -bu kitap uzmanları tarafından bugün de önemli bir kaynak kitap olarak kabul ediliyor-, 1980'de "Şair ve Mutasavvıf Gülâboğlu Muhammed Askeri", "Afyon'da Söylenen Ninniler", Afyonkarahisar Bilmeceleri", 1981'de "Büyük Lügatçi Şemseddin Karahisari Ahteri", 1982'de "Ali Çetinkaya" monografisi, 1983'de "Atatürk Afyon'da", 1984'de "Büyük Zafere Doğru", 1985'de "Büyük Filozof Esirüddin Ebheri", 1985'de "Afyonkarahisar Masalları", 1985'de "Bütün Yönleriyle Bozcaada" "İmadoğlu Hasan Karahisari", 1986'da "Afyon'daki Kadınana".
Bu kitapların çoğu bir çok araştırmanın ve bu konulardaki Türkçe, Osmanlıca ve Arapça kaynakların derlenmesiyle oluşturulmuş. İçlerinde çok sayıda doğrudan görüşmelerle kaleme alınan tanıklıklar, o dönemde çekilmiş, kimi resimler var.
* * *
Bunca yoğun ve etkin yaşamına karşın, kendisinin çekilmiş resimleri yok denecek kadar az. O kitaplardan birisinde gördüğüm bir resmi onu tanıyan kütüphane memuresine sorup doğrulattım.
Kısa boylu, tıknaz, bir insan olduğu söylenen bu hekim, araştırmacı ve yazarla ilgili olarak başka kaynakları da araştırıp, onu daha yakından tanımak sanırım pek çok insanın hoşuna gidecektir.
Aslında işi bu olan, yani "tıp tarihi" ve "yerel tarih"le uğraşan uzmanlar onu araştırıp bizlere çok daha iyi tanıtmalılar. "Gezerken" de ondan söz etme nedenlerimden birisi de bu. Belki birileri özenir ve bu işe soyunur. Hadi "yerel tarihçiler" iş başına...
03/11/2007
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)
